Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μια διαπίστωση, που είναι κοινό κτήμα, όλων όσοι διδάσκουν το μάθημα.
Είναι αλήθεια πως το (μοναδικό) σχολικό εγχειρίδιο, που έχει πια δύο ολόκληρες δεκαετίες στην πλάτη του, σε συνδυασμό με την περιορισμένη έκταση ύλης, έχουν εξαντλήσει τη δυνατότητα της παραγωγής θεμάτων που να μην έχουν-με κάποιο τρόπο-τεθεί στο παρελθόν.
Η λύση που έχει υιοθετηθεί στο πρόβλημα αυτό, είναι οι γνωστές… επιχωματώσεις. Τη μια χρονιά ο θεματοθέτης, εισάγει ένα θέμα το οποίο στηρίζεται όχι σε ό,τι κατά γράμμα περιέχει το σχολικό εγχειρίδιο, αλλά σε ό,τι μπορεί να συναχθεί από αυτό.
Μια επόμενη χρονιά, ένας επόμενος θεματοθέτης, θεωρώντας πως η πρώτη “επιχωμάτωση” έχει πλέον κατοχυρωθεί, προχωρά το πράγμα ακόμη περισσότερο κ.ο.κ. ώστε η μικρή αρχική προεκβολή να προεκτείνεται αδιάλειπτα μέχρι να γίνει … χερσόνησος. Για του λόγου το αληθές, συγκρίνετε τα θέματα του 4ου κεφαλαίου προ δεκαετίας ή δεκαπενταετίας με το σύγχρονα και θα συμφωνήσετε.
Προσωπικά δεν βρίσκω τίποτε κακό στη διαδικασία αυτή. Το μάθημα είναι θετικό, πράγμα που σημαίνει πως πρέπει να αξιολογείται η ικανότητα του μαθητή να αξιοποιεί παραγωγικά την “πρώτη ύλη” του σχολικού εγχειριδίου, ώστε να συντάσσει και να τεκμηριώνει απαντήσεις σε νεοφυή προβλήματα και ασκήσεις που του τίθενται.
Αυτό όμως υπό την απαράβατη προϋπόθεση όμως πως οι διαδοχικές συναγωγές, είναι θεμιτές, με την έννοια πως δεν απαιτούν εκτός ύλης πληροφορίες που δεν παρέχονται, αλλά μόνον πρόσθετη επεξεργασία και φυσικά, πως αντιστοιχούν στις δυνατότητες ενός καλά προετοιμασμένου μαθητή.
Έχω όμως την επιφύλαξη πως η κατοχύρωση αυτών των συναγωγών-ελλείψει ενός ανανεούμενου σχολικού εγχειριδίου, ή ανανεούμενων οδηγιών διδασκαλίας- νομιμοποιείται αποκλειστικά από την αξιοποίησή τους σε προγενέστερα θέματα εξετάσεων και ότι τεκμηριώνεται από πηγές, όπως τα σχολικά βοηθήματα, τα φροντιστηριακά μαθήματα, οι ποικιλώνυμοι διαγωνισμοί και το διαδίκτυο, που δεν είναι όλες καθολικά προσβάσιμες στους εξεταζόμενους και που, άλλοτε είναι αξιόπιστες και συμβατές με το πνεύμα του σχολικού εγχειριδίου και άλλοτε όχι.
Στις πιθανές παραλλαγές τέτοιων θεμάτων, που η λύση τους δεν στοιχειοθετείται από την κατά γράμμα αξιοποίηση της σχολικής ύλης, αλλά από τη δημιουργική επεξεργασία της, μπορεί να είναι:
Α. Θέματα που αφορούν σε υποθετικούς οργανισμούς. Τα θέματα αυτά, που χρησιμοποιούνται επί μακρόν σε έγκριτα εγχειρίδια της αλλοδαπής, εμπλουτίζουν την ποικιλία των ερωτημάτων που μπορούν να τεθούν στον μαθητή, κάτι κρίσιμο στην αξιολόγηση της Βιολογίας-στην οποία αντίθετα από τα Μαθηματικά, τη Χημεία και τη Φυσική- πολύ λιγότερο αυτό που συμβαίνει στο μυαλό του επινοητή ενός θέματος, μπορεί να συμβαίνει στη φύση και ειδικά στους οργανισμούς.
Έχει όμως και αυτή η παραλλαγή τους περιορισμούς της και είναι θεμιτή, μόνο με την προϋπόθεση πως το παραγόμενο θέμα επιβεβαιώνει ή αξιοποιεί μια ισχύουσα βιολογική διαδικασία.
Β. Θέματα στα οποία η εκφώνηση, παρέχει με τη μορφή πληροφορίας, μια αναγκαία γνώση για την επίλυσή τους, που δεν περιλαμβάνεται ρητά στο σχολικό εγχειρίδιο. “Μικρογραφία” τέτοιων θεμάτων, είναι τα γνωστά θέματα του 4ου κεφαλαίου στα οποία ο μαθητής πληροφορείται την ύπαρξη και άλλων περιοριστικών ενδονουκλεασών, πέραν της ΕcoRi, καθώς και των αλληλουχιών αναγνώρισής τους. Τα θέματα αυτά, αν δεν ξεπερνούν το μέτρο, είναι απολύτως θεμιτά, διότι παρέχουν στον μαθητή, ό,τι χρειάζεται για να τα επιλύσει.
Γ. Θέματα στα οποία ο μαθητής χρειάζεται να αποσπάσει πραγματικά (ή ρεαλιστικά) δεδομένα από ιστορικά ή μη πειράματα, προκειμένου να τα επεξεργαστεί και να συντάξει την τεκμηριωμένη απάντησή του.
Φυσικά ο κατάλογος παρόμοιων θεμάτων, όπως και οι παραλλαγές τους, μπορεί να είναι ανεξάντλητος. Έχουν όμως όλα τα εξής οφέλη: Πρώτον: Διευρύνουν την ποικιλία των ερωτημάτων που μπορούν να τεθούν σε μια κορεσμένη σχολική ύλη. Δεύτερον και σημαντικότερο: Προσανατολίζουν τη διδασκαλία της Βιολογίας, ώστε να μην υπηρετεί αποκλειστικά την ανάκληση γνώσεων ή τη μηχανιστική εφαρμογή τους (που και αυτές είναι αναγκαίες), αλλά την κριτική και παραγωγική αξιοποίησή τους.
Αν λοιπόν αγαπητοί φίλοι δεν κουραστήκατε να φτάσετε ως εδώ, εντός της ημέρας, ή αύριο, θα επακολουθήσει το δεύτερο σημείωμα που θα αφορά στη διόρθωση.
Αναρτήσεις
