Αν κάνετε μια βόλτα στο παρκάκι της Βασιλέως Κωνσταντίνου που βρίσκεται απέναντι από το όμορφο Πάρκο Ριζάρη, θα δείτε την προτομή ενός αποφασιστικού άνδρα, ο οποίος δείχνει να συλλογίζεται στη σκιά των αθηναϊκών λευκών που τον περιβάλλουν. Αν πλησιάσετε θα διαβάσετε το όνομα Φρίντγιοφ Νάνσεν. Ποιος τάχα να είναι ο άνδρας αυτός, και για ποιο λόγο η Ελληνική πολιτεία τον έχει τιμήσει με την τοποθέτηση της προτομής του; 

Ο Fridtjof Nansen ήταν ένας "δικός" μας, κατά τις σπουδές και το επάγγελμά του άνθρωπος: ένας Νορβηγός ζωολόγος, που εξελίχθηκε σε έναν ευφυή και ανθρωπιστή διπλωμάτη. Η ζωή του ήταν πολυκύμαντη και η προσωπικότητά του πολυσχιδής. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Βασιλικό Πανεπιστήμιο Φρέντερικ, στράφηκε στη νευροβιολογία και συνέβαλε στην εδραίωση του δόγματος του νευρώνα, που είχε διατυπώσει ο Santiago Ramón y Cajal. Μετά όμως το 1896, θελγόμενος από τις εξερευνήσεις στράφηκε στην ωκεανογραφία, ώστε δύο χρόνια αργότερα να διασχίσει με τα πόδια τη Γροινλανδία, και τέσσερα χρόνια αργότερα τον Αρκτικό Ωκεανό, αφού είχε φροντίσει - επί τούτω - να παγιδευτεί το πλοίο του από τους πάγους. 

Η κούραση και οι κίνδυνοι των αποστολών αυτών, φαίνεται πως δεν μείωσαν καθόλου τη ενεργητικότητα του ακούραστου επιστήμονα και εξερευνητή. Μετά το πέρας των αποστολών γοητεύθηκε από τη διεθνή πολιτική. Ξεκίνησε με την υπεράσπιση των Νορβηγικών συμφερόντων στη διαμάχη που είχαν τότε οι Νορβηγοί με τους Σουηδούς, και στη συνέχεια διετέλεσε πρεσβευτής της χώρας του, στη Βρετανία.  

Όμως το μεγαλύτερο από τα διπλωματικά επιτεύγματά του, ήταν εξόχως ανθρωπιστικό.

Το 1921 λοιπόν αντιλαμβανόμενος τον μεγάλον αριθμό Ρώσων εκτοπισμένων από το νεοσύστατο σοβιετικό καθεστώς (περίπου 800.000) - που είχαν διασπαρεί στην Ανατολική Ευρώπη - κατέβαλε προσπάθειες ώστε να γίνουν πάλι δεκτοί από την πατρίδα τους. Σύντομα όμως άλλαξε γνώμη διότι διεπίστωσε ότι θα τους περίμενε η τύχη που είχε μια ομάδα Ρώσων εκπατρισμένων στη Βουλγαρία, οι οποίοι μετά τον επαναπατρισμό τους, τουφεκίστηκαν από το Σοβιετικό καθεστώς.

Έτσι ανεζήτησε μια άλλη λύση. Η λύση αυτή ήταν να προτείνει το 1922 στην Κοινωνία των Εθνών τη δημιουργία ενός διαβατηρίου για ανθρώπους που είχαν στερηθεί την ιθαγένειά τους. Το διαβατήριο αυτό που ονομαζόταν διαβατήριο Νάνσεν, έγινε δεκτό από την Κ.Τ.Ε. και οι κάτοχοί του, μπορούσαν πλέον να μετακινούνται μεταξύ των διαφορετικών χωρών, οι οποίες δεσμεύονταν να τους δεχτούν. Χάρη στο διαβατήριο αυτό σώθηκαν χιλιάδες άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν και βρήκαν εργασία στις νέες πατρίδες τους. Ο οργανισμός των Νόμπελ τίμησε τον σπουδαίο αυτόν ανθρωπιστή με Νόμπελ Ειρήνης το 1922. 

Τα διαβατήρια για την Ελευθερία

Τον έχει όμως τιμήσει και η χώρα μας που δεν έχει ξεχάσει τη μεγάλη συνεισφορά του στη διάσωση χιλιάδων Μικρασιατών με την εμπλοκή του στην επίλυση του προσφυγικού προβλήματος που ακολούθησε την καταστροφή του 1922: Εκτός από την προτομή του πάρκου

της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου - έργο της γλύπτριας 'Αννας Χριστοφορίδου - ένας Δήμος της Αθήνας, με προσφυγική ιστορία, ο Δήμος Υμηττού έχει δώσει το όνομα τού ιδεαλιστή επιστήμονα και διπλωμάτη σε μια από τις παρακείμενες στην ΠΥΡΚΑΛ, οδούς του.

Ο Νάνσεν πέθανε το 1930, από γρίπη. Αμέσως μετά η ΚΤΕ ίδρυσε το Διεθνές Γραφείο Προσφύγων Νάνσεν το οποίο τιμήθηκε, επίσης με βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1938. Χάρη στις ενέργειες του Γραφείου σώθηκαν περισσότεροι από 450.000 άνθρωποι. Μεταξύ αυτών, ο  Βλαδιμίρ Ναμπόκοφ, η Άννα Παύλοβα και ο Ιγκόρ Στραβίνσκι και πολλοί άλλοι.full-width