Θα θυμάστε τη βατεσιανή μιμικρία ή αν προτιμάτε βατεσιανό μιμητισμό, στον οποίο ένα ακίνδυνο (ή εύγευστο) για τον θηρευτή του είδος, μιμείται την εμφάνιση (χρώμα, πρότυπα σχημάτων) ενός επικίνδυνου (ή δυσάρεστου στη γεύση), προκειμένου να αποφύγει να γίνει λεία του θηρευτή του. Αυτό λοιπόν το είδος μιμητισμού ανεκάλυψε ένας "δευτεραγωνιστής", αλλά κάθε άλλο, παρά ασήμαντος επιστήμονας. 

Αριστερά η πεταλούδα "Αντιβασιλέας" (Limenitis archippus) που διακρίνεται από τις εγκάρσιες γραμμές, στα "νεύρα" των πτερύγων της, και δεξιά η πεταλούδα "Μονάρχης" (Danaus plexippus). O εύγευστος Αντιβασιλέας, μιμείται την εμφάνιση του δυσάρεστου στη γεύση, Μονάρχη, για να προστατεύεται από τους θηρευτές του.* 

Ήταν ο Henry Walter Bates, ο Άγγλος φυσιοδίφης που έχει μείνει στη μνήμη μας για τις εξερευνητικές αποστολές του στο δάσος του Αμαζόνιου και την υποστήριξη που παρέσχε στη θεωρία των Δαρβίνου-Wallace για την εξέλιξη των ειδών διά της Φυσικής Επιλογής, με την ανακάλυψη του είδους του μιμητισμού που φέρει το όνομά του. 
Ο Bates ήταν γόνος μιας εγγράμματης οικογένειας της μεσαίας τάξης του Λέστερ και όπως ο κατοπινός φίλος του Alfred Wallace, διέκοψε την τυπική εκπαίδευσή του στην ηλικία των 13 ετών, προκειμένου να εργαστεί σε έναν τοπικό κατασκευαστή καλτσών. Εντούτοις το βαρύ ωράριο για ένα παιδί της ηλικίας του (13 ώρες ημερησίως) δεν στάθηκε εμπόδιο για την περαιτέρω μόρφωσή του. Τα βράδια παρακολουθούσε μαθήματα στο τοπικό Ινστιτούτο Μηχανικής, επιτυγχάνοντας σημαντικές επιδόσεις στα Ελληνικά, στα Λατινικά, στα Γαλλικά, αλλά και στη ζωγραφική και στη μουσική. 
Παράλληλα όμως με αυτήν την πλούσια δραστηριότητα, ο Bates ανέπτυξε ένα έντονο ενδιαφέρον για την εντομολογία, που αποτυπώθηκε σε ένα άρθρο του για τα σκαθάρια το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Ο Ζωολόγος" όταν ήταν 18 χρονών. Το 1844 ή το 1845 γνωρίστηκε με τον Alfred Wallace, όταν αυτός εργαζόταν σε σχολείο του Λέστερ και συνδέθηκαν με διά βίου φιλία, όταν ανεκάλυψαν τα κοινά τους ενδιαφέροντα, και τα κοινά τους διαβάσματα, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν τα ίδια βιβλία που είχαν εμπνεύσει τον Δαρβίνο (Αρχές της Γεωλογίας του Lyell, το δοκίμιο του Malthus για τον πληθυσμό κ.ά.). 

Οι δύο φίλοι αντάλλασσαν για καιρό δείγματα εντόμων που είχε συλλέξει καθένας, ώσπου το 1847 ο Wallace έριξε την ιδέα να επιχειρήσουν μια εξερευνητική αποστολή στον Αμαζόνιο με σκοπό τη συλλογή δειγμάτων, την πώλησή τους, αλλά και την καταγραφή δεδομένων τα οποία θα “επέλυαν το πρόβλημα της καταγωγής των ειδών” όπως, κατά λέξη, σημείωνε ο συνιδρυτής της εξελικτικής βιολογίας σε γράμμα του, στον Bates. Οι προετοιμασίες για το ταξίδι έγιναν γρήγορα και οι δύο φίλοι, αφού μελέτησαν στις βρετανικές συλλογές δείγματα εντόμων και φυτών της Νοτίου Αμερικής και κατήρτισαν έναν κατάλογο πιθανών αγοραστών των δειγμάτων που θα συνέλεγαν, απέπλευσαν τον Απρίλιο του 1848 από το λιμάνι του Λίβερπουλ και μετά ένα ταξίδι που διήρκησε 31 ημέρες, αποβιβάστηκαν στο Para, ένα λιμάνι που αποτελεί την πύλη εισόδου, στον Αμαζόνιο. Τον πρώτο χρόνο εγκαταστάθηκαν σε ένα χωριό κοντά στο Para και συνέλεγαν δείγματα εντόμων και πουλιών της περιοχής. Στη συνέχεια αποφάσισαν να συνεχίσουν τη συλλογή δειγμάτων ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, αλλά να συναντιούνται για να συζητούν τα αποτελέσματα των ερευνών τους. 

O Bates κατά τη συνάντησή του με τουκάνους (Λιθογραφία από το βιβλίο του: Ο φυσιοδίφης στον ποταμό Αμαζόνιο)

Ο Wallace επέστρεψε στη Βρετανία το 1852, έχοντας όμως χάσει τη συλλογή του Αμαζονίου, σε πυρκαγιά που ξέσπασε στο πλοίο της επιστροφής. Αντιθέτως ο Bates επέστρεψε το 1859, μετά από 11 χρόνια παραμονής του στη Νότιο Αμερική, φέρνοντας μαζί του 14.712 είδη (κυρίως εντόμων) από τα οποία τα 8.000 ήταν, ως τότε άγνωστα. Αμέσως μετά την επιστροφή του άρχισε να συγγράφει το βιβλίο του “The Naturalist on the River Amazons” και να μελετά την τεράστια συλλογή δειγμάτων που είχε συγκεντρώσει, κάτω όμως από το φως που έριχνε η, δημοσιοποιημένη στη Λινναία Εταιρεία, εργασία του Κάρολου Δαρβίνου. 

Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, μετά τη δημοσίευση της "Καταγωγής των Ειδών, διά της Φυσικής Επιλογής", ο Bates συγκατάχθηκε αμέσως μεταξύ των υποστηρικτών της Φυσικής Επιλογής και συνέβαλε με τα επιχειρήματα που διετύπωσε, στην αποδοχή της. Στις 21, Νοέμβρη του 1861 ο Bates ανέπτυξε τις πρώτες ιδέες του για τη μίμηση στην εργασία του "Συνεισφορές στην εντομολογική πανίδα της κοιλάδας του Αμαζονίου. Λεπιδόπτερα: Heliconidae", για το οποίο ο Κάρολος Δαρβίνος είπε ότι ήταν "μια από τις πιο αξιόλογες και αξιοθαύμαστες εργασίες που έχω διαβάσει ποτέ στη ζωή μου."

* Τα τελευταία χρόνια ο μιμητισμός του Αντιβασιλέα, έχει αποσαφηνιστεί πως η μιμικρία του Αντιβασιλέα, δεν είναι βατεσιανός, αλλά υπάγεται σε ένα άλλο είδος που ονομάζεται Μυλεριανός μιμητισμός. 
full-width