Ί σως οι παλαιότεροι αναγνώστες του ιστολογίου "Ένα ηλεκτρονικό σημειωματάριο για τη Βιολογία" να θυμούνται μια μικρή σειρά άρθρων και ένα ηχητικό κείμενο με τα οποία ο ιδιοκτήτης του ιστολογίου επιθυμούσε να απαντήσει σε ένα από τα ερωτήματα που συχνά τίθεται μεταξύ των βιολόγων και όσων ασχολούνται με την Επιστημολογία, αν δηλαδή η Βιολογία αποτελεί Φυσική Επιστήμη, ή αντιθέτως αντιπροσωπεύει ένα ξεχωριστό γνωστικό πεδίο με ιδιαίτερες αρχές και μεθοδολογία. 

Επειδή λοιπόν το ιστολόγιο δεν υπάρχει πια, το biology4u έκρινε σκόπιμο να ανασύρει από την αφάνεια αυτές τις ιστοριούλες για όσους επιθυμούν να τις γνωρίσουν. Οφείλουμε όμως να προειδοποιήσουμε το φίλο επισκέπτη ότι μέσω αυτών των ιστοριών ο συντάκτης τους διατυπώνει εμμέσως και αυθαιρέτως τις δικές του απαντήσεις στο ερώτημα που τίθεται. Απομένει λοιπόν στον υπομονετικό αναγνώστη να "ανακαλύψει" την απάντηση που υποδηλώνεται σε κάθε ιστοριούλα και φυσικά να την αξιολογήσει αναλόγως. Καλή λοιπόν ανάγνωση και ακρόαση!

Ιστορία 1η: Ανάδυση

Γεμάτος περιέργεια άρχισε να ξεδιπλώνει το μικρό πακέτο που μόλις του είχε φέρει. Δεν άργησε να κάνει την εμφάνισή του ένα βιβλίο με γυαλιστερό χοντρό εξώφυλλο που έφερε τον αινιγματικό τίτλο «Ζουμ»*. Αντιλήφθηκε γρήγορα ότι επρόκειτο για ένα βιβλίο με εικόνες δίχως κείμενο, κάτι δηλαδή που ποτέ δεν τον είχε ενθουσιάσει, καθώς προτιμούσε τα εκατομμύρια συνδυασμών με τους οποίους μπορούσαννα συνταχθούν οι χίλιες λέξεις, από τη μια εικόνα που υποτίθεται ότι θα τις υποδήλωνε. Ωστόσο δεν ήθελε να την στεναχωρήσει, και καθώς ήδη αισθανόταν το βλέμμα της να διερευνά το πρόσωπό του, προσπαθούσε να σκαρφιστεί ποιεςπραγματικές ή φανταστικές αρετές του δώρου της θα εξέθετε, ώστε να αποκρύψει, αν είναι δυνατόν, την επιφύλαξη με την οποία το υποδέχθηκε.

Όμως αυτό το εικονογραφημένο βιβλίο δεν έμοιαζε με οποιοδήποτε άλλο είχε δει ως τώρα. Οι αριστερές σελίδες του ήταν όλες μαύρες, ενώ στις δεξιές υπήρχε μια αλυσίδα από εικόνες που με κάποιο τρόπο σχετίζονταν μεταξύ τους.

Την πρώτη δεξιά σελίδα την κατελάμβανε η εικόνα ενός τόξου από τεθλασμένες γραμμές που θύμιζε την ράχη ενός δεινοσαύρου, ίσως όμως και το σκουφί ενός γελωτοποιού.


Στη δεύτερη σελίδα ο εικονογράφος ανοίγοντας τον φακό της φαντασίας του, απεκάλυπτε στον αναγνώστη τι ήταν και σε ποιόν ανήκε το περίεργο τόξο: Ένα κατακόκκινο λειρί που στόλιζε το κεφάλι ενός πολύχρωμου πετεινού. Στην τρίτη σελίδα ο φακός άνοιγε ακόμη περισσότερο, για να αποκαλύψει την πλάτη δύο παιδιών που παρατηρούσαν μέσα από το περβάζι ενός παραθύρου, τον πετεινό της προηγούμενης εικόνας.


Στην τέταρτη σελίδα ο φακός συνελάμβανε την εικόνα των παιδιών που ατένιζαν τον κόκορα μέσα από την ανοικτή πόρτα, του σπιτιού ενός αγροκτήματος.



Και ξαφνικά στην πέμπτη σελίδα εμφανιζόταν κάτι απρόσμενο: Δύο τεράστια χέρια τοποθετούσαν δίπλα στο σπίτι με την ανοικτή πόρτα ένα ακόμη σπίτι που το είχαν αδράξει από ένα κουτί με μακέτες μικρών σπιτιών, εκκλησιών, στάβλων κλπ. Ήταν προφανές: Ο πετεινός, το αγρόκτημα με τα μικρά παιδιά ήταν μέρος ενός παιχνιδιού που το έστηνε στην πράσινη τσόχα ενός τραπεζιού ένα μικρό κορίτσι.


Το παράξενο γαϊτανάκι των εικόνων, συνεχιζόταν και η μια αποκάλυψη διαδεχόταν την άλλη: Το παιχνίδι ήταν στη διαφήμιση ενός περιοδικού που κρατούσε ένα αγόρι στα χέρια του, το αγόρι ήταν στο κατάστρωμα ενός κρουαζιερόπλοιου, το κρουαζερόπλοιο ήταν μέρος μιας διαφήμισης στο αμάξωμα ενός λεωφορείου κ.ο.κ.

Κλείνοντας το βιβλίο είχε εντυπωσιαστεί από την αιτιοκρατική αλληλουχία που συνέδεε τις αλλεπάλληλες εικόνες μεταξύ τους. Σε μια δεύτερη όμως σκέψη ανακάλυψε ότι η αλληλουχία αυτή είχε ρωγμές: Αν και ο αναγνώστης μπορούσε να διακρίνει σε κάθε εικόνα, σχεδόν όλες όσες είχαν προηγηθεί, ήταν αδύνατο να προβλέψει τι θα απεικόνιζε, πέραν ίσως από την επόμενή της, η δεύτερη, τρίτη κλπ μετά από αυτήν. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό οφειλόταν στο ότι κάθε εικόνα ανέδυε ολότελα νέες πληροφορίες για τις οποίες δεν υπήρχε καμιά προειδοποίηση, από όσες εικόνες είχαν προηγηθεί.

Παραμέρισε το βιβλίο, την ευχαρίστησε καιζήτησε τη γνώμη της για μια σκέψη που είχε πρωτύτερα διαβάσει στη "Γενετική της Εξελικτικής Πορείας" του Theodosius Dobzhansky: 

Τα ευρήματα στα ανώτερα επίπεδα δημιουργούν πιο συχνά την ανάγκη για έρευνες στα βασικά επίπεδα, απ’ ότι το αντίθετο. Η Μεντελική κληρονομικότητα δεν προήλθε από τις μελέτες πάνω στη χημεία του DNA. Αντίθετα οι μελέτες αυτές αποκτούν ένα μέρος της σπουδαιότητάς τους, γιατί έχουν σχέση με την Μεντελική κληρονομικότητα.

* Η χρησιμοποίηση των 4 εικόνων από το βιβλίο Ζουμ, του Ιστβαν Μπαντάι, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, ελπίζω ότι δεν συνιστά παραβίαση του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Γίνεται για εκπαιδευτικό, μη εμπορικό σκοπό.

♣


Ιστορία 2η: Ο κύριος Φάυνμαν στην υπηρεσία της Βιολογίας

Από την ανοικτή πόρτα του δωματίου του μικρού Ρίτσαρντ, ο επισκέπτης μπορούσε να παρατηρεί άνετα με τι ασχολείται ο μικρός, όσο ο πατέρας του, του εκμυστηρευόταν την ανησυχία του, για την εμμονή του γιού του με τα πειράματα και τις συσκευές, αντί της αγάπης για τα παιχνίδια, που έδειχναν τα αγόρια της ηλικίας του.

Ο μικρός σκυμμένος πάνω σε έναν αυτοσχέδιο πάγκο, ένα μεταποιημένο παλιό κασόνι, άνοιγε ένα χαρτόκουτο από το οποίο ανέσυρε πηνία, πυκνωτές, λυχνίες, αντιστάσεις, τόσο προϊόντα των αναζητήσεων του στους σκουπιδοτενεκέδες της γειτονιάς όσο και των επίμονων παζαριών του στο τοπικό παλιατζίδικο.

Θαύμαζε την προσοχή με την οποία ο μικρός τοποθετούσε το ένα εξάρτημα μετά το άλλο στον πάγκο και την υπομονή με την οποία δοκίμαζε να τα συναρμολογήσει. Ωστόσο δεν ήταν βέβαιος αν το παιδί γνώριζε τι στην πραγματικότητα ήθελε να φτιάξει ή αν το αρχικό στάδιο της υλοποίησης ενός υπαρκτού σχεδίου, δεν μαρτυρούσε ακόμη το τελικό.

Αποφάσισε να δώσει χρόνο στο μικρό και να συνεχίσει τη συζήτησή του με τον πατέρα του. Έτσι κι αλλιώς ότι και αν σκόπευε να κατασκευάσει το αγόρι, ραδιόφωνο, ενισχυτή ή ακόμη και πομπό, δεν θα ήταν πλήρες και λειτουργικό, παρά μόνο μετά την ολοκλήρωσή της συναρμολόγησής του.

Την ίδια ώρα που το πρώιμο ερευνητικό μυαλό του μικρού Ρίτσαρντ λειτουργούσε δραστήρια για να κατασκευάσει την αδρανή ακόμη ηλεκτρονική συσκευή του, κατασκεύαζε και τις νέες συνάψεις χάρη στις οποίες μερικά χρόνια αργότερα θα αναδυόταν η ώριμη προσωπικότητα του Ρίτσαρντ Φέυνμαν, ενός από τους μεγαλύτερους φυσικούς του 20ου αιώνα.

♣

Ιστορία 3η: Ένα ηχητικό κείμενο για τον Βλαδιμήρ Ναμπόκωφ, συγγραφέα της Λολίτας, αλλά και ερασιτέχνη εντομολόγου.

(Πατήστε το βελάκι αριστερά, για να το ακούσετε)
Επίσης, αν αγαπάτε, μπορείτε να ανατρέξετε σε ένα άρθρο μας για τη σχέση του Ναμπόκωφ με τη Βιολογία πατώντας εδώ