Να είναι αυτά, τα ανεκτίμητα, που συναντά κανείς αναδιφώντας στην ιστορία της βιολογίας, που δεν τον μαθαίνουν μόνον "ιστορία", αλλά και του παρέχουν τη δυνατότητα εμβάθυνσης στις έννοιες της ιδιαίτερης αυτής επιστήμης, για την οποία "όσο νόημα έχουν οι ανακαλύψεις, το ίδιο νόημα έχουν και οι έννοιες που οι μεγάλοι ερευνητές επενόησαν".

Τι μάθαμε λοιπόν σήμερα και σας το παραθέτουμε; Μάθαμε την ιστορία της ονομασίας των φυλετικών χρωμοσωμάτων ως Χ και Υ. Πριν την πούμε όμως-στην έκταση που επιτρέπει το μέσο-καλό είναι να επισημάνουμε ότι η αποδοχή της σχέσης των χρωμοσωμάτων με τον φυλοκαθορισμό, εκτός της αυταξίας της, συνέβαλλε, ώστε ο Thomas Hunt Morgan, να εστερνιστεί - βοηθούντων φυσικά και των πειραμάτων του - την ιδέα της σύνδεσης του Μεντελισμού  με την Χρωμοσωμική υπόθεση.

Ας πούμε λοιπόν ότι η συσχέτιση του φύλου με τα χρωμοσώματα είναι μια πολύ παλιά ιστορία. Πόσο παλιά; Μας φέρνει πίσω στα 1891, οπότε ο Γερμανός βιολόγος Hermann Henking, παρετήρησε ότι στους αρσενικούς γαμέτες ενός εντόμου, αποκλειστικά, υπάρχει ένα "ιδιόρρυθμο στοιχείο χρωματίνης" που το ονόμασε x. Το στοιχείο αυτό, εννέα χρόνια αργότερα, ο Αμερικανός βιολόγος Clarence McClung, το θεώρησε υπεύθυνο για τον φυλοκαθορισμό και το χαρακτήρισε - λόγω του ακανόνιστου σχήματός του και του γεγονότος ότι δεν είχε ταίρι, όπως τα άλλα χρωμοσώματα - "βοηθητικό χρωμόσωμα".    

Αυτό λοιπόν το χρωμόσωμα ήταν που υπέπεσε στην αντίληψη του  Edmund B. Wilson - επιστήθιου φίλου του Morgan - και της Nettie Stevens - μιας συγκινητικής γυναικείας φιγούρας της βιολογίας, για λόγους που δεν είναι της παρούσης να αναφέρουμε - η οποία υπήρξε φοιτήτρια του Morgan. Χάρη στην ανεξάρτητη εργασία του διάσημου Wilson και της άσημης Stevens,  θεμελιώθηκαν οι πρώτες κυτταρολογικές ενδείξεις, ότι ο καθορισμός του φύλου και τα χρωμοσώματα, ήταν πράγματα που συνδέονται. 

Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί πως η Stevens ήταν που ονόμασε τα διαφορετικά μέλη των φυλετικών χρωμοσωμάτων που παρατηρούμε στα ετερογαμετικά άτομα των οργανισμών. Το ένα το ονόμασε l (προφανώς από το large - αναφερόμενη σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε Χ χρωμόσωμα) και το άλλο s (από το small), αναφερόμενη στο "βοηθητικό χρωμόσωμα" που σήμερα ονομάζουμε Υ).

Όταν το 1910 επιβεβαιώθηκε, χωρίς καμία πλέον αμφιβολία, πως σε πολλά είδη-συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου - ο φυλοκαθορισμός είναι χρωμοσωμικός και διατυπώθηκε η περίφημη εργασία του T. H. Morgan και των θρυλικών fly boys του, στο εργαστήριο με τις μύγες στο Columbia, άνοιξε κι ο δρόμος για τη διευθέτηση του τρόπου με τον οποίο ονομάζονται τα φυλετικά χρωμοσώματα. Το 1917 το Χ έγινε αυτό γνωρίζουμε σήμερα: το χρωμόσωμα που στους περισσότερους οργανισμούς συναντάται στα άτομα και των δύο φύλων και το Υ, επίσης το χρωμόσωμα που συναντάται στο αρσενικό. 

Πότε ονομάστηκαν και πώς ονομάστηκαν τα υπόλοιπα χρωμοσώματα, δηλαδή τα αυτοσώματα; Α αυτό πήρε αρκετό χρόνο. Σε μια διεθνή διάσκεψη, που έγινε μόλις το 1960 οι βιολόγοι αποφάσισαν να προσδώσουν στα αυτοσώματα αντί ονομασίας αριθμό. Ξέρετε. Με το γνωστό και κατά φθίνον μέγεθος πρότυπο.