Σε προηγούμενες δημοσιεύσεις μας, είχαμε παρουσιάσει δύο από τους αφανείς ήρωες της εργαστηριακής έρευνας, την Drosophila melanogaster και την Ε. coli. Δικαιωματικά λοιπόν σειρά πρέπει να πάρει ένας σχετικά νεοφερμένος μέτοικος των εργαστηρίων βιολογίας ο οποίος όμως στα 40 χρόνια της ιστορίας του ως πειραματικό υλικό έχει καταφέρει να αναδειχθεί ως:
- Ο πρώτος πολυκύτταρος οργανισμός του οποίου αλληλουχοποιήθηκε πλήρως το γονιδίωμα (Οκτώβριος 2002).
- Ο μοναδικός πολυκύτταρος οργανισμός του οποίου συντάχθηκε το διάγραμμα που παρουσιάζει το πλήρες δίκτυο των νευρώνων του και των συνάψεών τους (connectome).(2012)
- Ως ένα από τα δημοφιλέστερα πειραματικά υλικά, μαζί με την Drosophila και την Ε. coli.
Ο λόγος λοιπόν στον Caenorhabditis elegans, τον διαφανή νηματώδη σκώληκα, ο οποίος δέχτηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις που του υποβάλαμε σε ένα εργαστήριο Γενετικής της Ανάπτυξης που τον συναντήσαμε.
- Πού οφείλετε το όνομά σας;
Για το δεύτερο συνθετικό του, δεν θα έπρεπε να ρωτάτε. Έχοντας μήκος ελάχιστα μεγαλύτερο από ένα χιλιοστό, όντας λεπτός και διαφανής, αποτελώ μια αιθέρια ύπαρξη, για την οποία ο χαρακτηρισμός elegans, δηλαδή κομψός, είναι απολύτως δικαιολογημένος. Δεν βρίσκετε;
Αναφορικά με το πρώτο συνθετικό του, το όνομα δηλαδή του γένους στο οποίο ανήκω, τα πράγματα είναι λίγο περισσότερο πολύπλοκα. Ο πρώτος ερευνητής που με ανεκάλυψε με ονόμασε ραβδίτη, εμπνεόμενος από την επιμήκη εμφάνιση μου. Αργότερα προστέθηκε το επίθετο Caeno για να επισημανθεί η υπαγωγή μου σε ένα νέο γένος.
- Πού κατοικείτε;
Θα με συναντήσετε στο χώμα των εύκρατων περιοχών του πλανήτη και ειδικά στους κήπους όπου η συσσωρευμένη βλάστηση που σήπεται μου παρέχει τα ιχνοστοιχεία και τα βακτήρια με τα οποία τρέφομαι. Οφείλω όμως να επισημάνω ότι η φυσική ύπαρξή μου, είναι μάλλον, άνευ οικονομικού ενδιαφέροντος για τις υποθέσεις σας, αλλά και καθόλου ανησυχητική για την υγεία σας. Δεν σας χρησιμοποιώ ως ξενιστή, δεν είμαι παθογόνος, ούτε παράγω ουσίες που μπορούν να σας βλάψουν.
Από τo 1963 έχω μετοικήσει στα εργαστήρια βιολογίας, ειδικά μάλιστα σε όσα εξειδικεύονται στη μελέτη της γενετικής της ανάπτυξης, του νευρικού συστήματος και των διαδικασιών που οδηγούν στον κυτταρικό θάνατο και την γήρανση, όπου παρέχω τις υπηρεσίες μου ως πειραματικό υλικό.
- Πώς και βρεθήκατε εκεί;
- Από το 1963, που σας επέλεξε ο Sydney Brenner ως πειραματόζωο ως σήμερα, έχετε σημειώσει μια τεράστια επιτυχία. Είστε πλέον το αντικείμενο μελέτης χιλιάδων επιστημόνων που ασχολούνται μαζί σας αποκλειστικά και φυσικά προκαλέσατε τη δημιουργία ενός διεθνούς κονσόρτσιουμ που κατέληξε στην αλληλουχοποίηση του γονιδιώματός σας. Πώς εξηγείτε την επιτυχία αυτή;
Θα μπορούσα να αναφερθώ στον κύκλο ζωής μου και στα άλλα χαρακτηριστικά μου, τα οποία με καθιστούν ιδανικό πειραματόζωο. Προτιμώ όμως να μη σας κουράσω με λεπτομέρειες και να σας απαντήσω θέτοντας σας ένα ερώτημα:
Ποια είναι λοιπόν τα πιο σημαντικά αινίγματα που η επιστήμη σας επιδιώκει να λύσει, αναφορικά με το δικό σας είδος;
Δεν θα δυσκολευτείτε να μου απαντήσετε πως είναι η εμβρυογένεση, η μορφογένεση, γενικά η ανάπτυξη και φυσικά ο τρόπος που οργανώνεται και λειτουργεί το νευρικό σύστημα, ο λόγος για τον οποίο γερνάτε ή νοσείτε από καρκίνο.
Ε λοιπόν σε αυτά τα αινίγματα, αλλά και σε πολλά-πολλά άλλα, όπως για παράδειγμα το τι συμβαίνει ώστε να ένας άνθρωπος να νοσήσει από τη νόσο του Alzheimer, ή πώς συσχετίζεται η λειτουργία του νευρικού σας συστήματος με το ανοσοποιητικό, προσφέρω απαντήσεις. Απαντήσεις μάλιστα που φωτίζουν το πώς τα γονίδιά σας καθορίζουν την έκβαση πολλών από τις λειτουργίες ή δυσλειτουργίες που σας ανέφερα.
Αν αναρωτιέστε πώς εγώ, ένας ταπεινός νηματώδης μπορεί να είναι χρήσιμος στη διερεύνηση τόσων σημαντικών ερωτημάτων θα σας πω, ότι και εγώ όπως εσείς ξεκινώ τη ζωή μου από ένα απλό κύτταρο που πολλαπλασιάζεται και υφίσταται όλες τις αναπτυξιακές διαδικασίες ώστε να καταλήξει σε έναν ώριμο οργανισμό. Ότι και εγώ όπως εσείς διαθέτω ένα (έστω και υποτυπώδες) νευρικό σύστημα που με κάνει ικανό να εκδηλώνω μια παρατηρήσιμη συμπεριφορά και βεβαίως ότι - μην εκπλαγείτε, σοβαρολογώ - το 40% των γονιδίων μου, είναι άμεσα συσχετίσιμα με τα δικά σας.
Για να μην πολυλογώ θα σας πω ένα πράγμα: Είμαι ο ιδανικός συμβιβασμός ανάμεσα στην απλότητα (αποτελούμαι από μόλις 959 κύτταρα, από τα οποία περίπου 300 είναι νευρώνες και τα 81 είναι μυϊκά) και στην πολυπλοκότητα, καθώς εκδηλώνω όλες τις λειτουργίες ενός πολυκύτταρου οργανισμού, όπως εσείς. Συνεχίζετε λοιπόν να απορείτε για τους λόγους της επιτυχίας μου, ως πειραματικό υλικό;
Κλείνοντας την συνέντευξη θελήσαμε να υποβάλουμε στον κομψό νηματώδη, ένα τελευταίο ερώτημα.
- Στο διάστημα των 40 περίπου χρόνων της σταδιοδρομίας του ως πειραματικό υλικό συνέβηκε κάτι που έμεινε χαραγμένο στη μνήμη σας;
Χμ τον Φεβρουάριο του 2003 έζησα ένα πολύ δυσάρεστο συμβάν. Ως μέλος του πληρώματος του διαστημικού λεωφορείου Columbia, έζησα μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία της αεροναυτικής. Το γεγονός ότι κατάφερα να επιβιώσω, πολύ λίγο μετριάζει τη λύπη μου από το θάνατο των 7 ανθρώπων με τους οποίους ξεκίνησα το μακρύ ταξίδι για το διάστημα. Βρέθηκα σε ένα δοχείο που περισυλλέχθηκε μαζί με άλλα συντρίμμια του μοιραίου σκάφους και προξένησε μεγάλη εντύπωση στους επιστήμονες ότι βγήκα ζωντανός από τη δοκιμασία αυτή.
Εντούτοις, αποτίοντας φόρο τιμής στους ανθρώπους που χάθηκαν, αλλά και πιστός στην προσφορά μου στο είδος σας, δεν έχω αποθαρρυνθεί. Συνεχίζω τα διαστημικά ταξίδια. Μάλιστα τον Οκτώβριο του 2009 πέρασα δύο εβδομάδες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, μετέχοντας σε ένα επιστημονικό πρόγραμμα διερεύνησης των συνεπειών της της μηδενικής βαρύτητας στην ανάπτυξη και λειτουργία των μυών, με σκοπό τη μελέτη της μυϊκής ατροφίας.
Αφού ευχαριστήσαμε τον C. elegans για την συνέντευξη που μας παραχώρησε, σκεφθήκαμε να επισκεφθούμε ένα γειτονικό εργαστήριο νευροεπιστημών στο οποίο δραστηριοποιείται ένας άλλος πρωταγωνιστής της έρευνας. Ήταν ο οικιακός ποντικός. Δραστήριος, πολυπράγμων, αλλά και καταδεκτικός, βρήκε αμέσως μια ημερομηνία για να μας παραχωρήσει μια ενδιαφέρουσα, πιστεύουμε συνέντευξη…
Αναρτήσεις
