Τώρα που κάπως έχει κοπάσει ο θόρυβος για τα θέματα της Βιολογίας, τις πανελλαδικές εξετάσεις κ.τ.λ. μπορούμε μάλλον να συζητήσουμε κάτι που έχει υποπέσει στην αντίληψή μου, ίσως και στη δική σας. 
Έχετε λοιπόν παρατηρήσει πως συμβαίνει συχνά μαθητές που επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις στα Μαθηματικά (όταν τα έδιναν όλοι οι υποψήφιοι της Θετ. Κατ.) ή στη Φυσική να φέρνουν μέτριους βαθμούς στη Βιολογία; 

Το φαινόμενο αυτό που το συνήντησα αρκετές φορές στη διάρκεια της καριέρας μου, πάντα με έφερνε στη δύσκολη θέση να εξηγήσω σε έναν μαθητή μου (ή στον γονέα του), πώς είναι δυνατόν η τεκμηριωμένη ευφυΐα του-που επιβραβευόταν στα Μαθηματικά και στη Φυσική, να αποτυγχάνει σε ένα μάθημα, όπως η Βιολογία, που καλώς ή κακώς θεωρείται λιγότερο θετικό ή “σκληρό” από αυτά. 
Και ερχόμουν σε δύσκολη θέση, όχι κυρίως διότι έπρεπε να διαχειριστώ μια αποτυχία που ήμουν μέρος της, αν όχι αιτία της, αλλά διότι η απάντηση ούτε ήταν, ούτε είναι ακόμη, ξεκάθαρη μέσα μου.
Θα επιχειρήσω λοιπόν την παράθεση μερικών λόγων που ίσως το εξηγούν, με την επιφύλαξη φυσικά, της εμπειρικής υπόστασής τους.

Α. Ένας πιθανός λόγος είναι πως στην εξέταση της Βιολογίας η σαφήνεια και η ακρίβεια των συλλογισμών του μαθητή, στηρίζεται σε μεγάλο μέρος στη δεξιότητά του να χειρίζεται σωστά την Ελληνική γλώσσα. Αυτή όμως, με την πολυσημία και τη ρευστότητά της μπορεί να “προδώσει” περισσότερο εύκολα τον μαθητή απ’ ότι ο μονοσήμαντος και στέρεος μαθηματικός φορμαλισμός και τα σύμβολά του, που κατά κόρον αξιοποιούνται στα Μαθηματικά και τη Φυσική. Συνεπώς είναι δυνατόν η μεγάλη ευχέρεια ενός μαθητή στον μαθηματικό φορμαλισμό, αλλά όχι αντίστοιχη στη γλώσσα, να αποτυπώνεται σε μια καλή επίδοση στα Μαθηματικά και σε μια μέτρια επίδοση στη Βιολογία.

Β. Ένας δεύτερος λόγος μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος αριθμός εννοιών στη Βιολογία, απ’ ότι στα Μαθηματικά και στη Φυσική, οι οποίες-για να δυσκολέψει ακόμη περισσότερο η κατανόησή τους και η διαχείρισή τους- διαπλέκονται πολύπλευρα και όχι με τον σειριακό κάπως τρόπο με τον οποίο συνδέονται οι έννοιες της Φυσικής και των Μαθηματικών. Κάποιοι λοιπόν ευφυέστατοι μαθητές των οποίων η σκέψη διαθέτει το “βάθος” ώστε να χειρίζονται με ακρίβεια δύσκολα μαθηματικά προβλήματα, αλλά όχι το εύρος και τη δυνατότητα συνδυασμού που απαιτούν πολλά από τα προβλήματα Βιολογίας, να επιτυγχάνουν στα πρώτα και να αποτυγχάνουν στα δεύτερα.

Γ. Ένας τρίτος λόγος μπορεί να είναι πως η Βιολογία, λόγω της πολυπλοκότητας και της ποικιλίας των αντικειμένων και των διαδικασιών που μελετά, μεθοδολογικοποιείται πολύ λιγότερο απ’ ότι τα Μαθηματικά και η Φυσική. Θα έλεγα λοιπόν πως συχνά στις ασκήσεις των μαθημάτων αυτών, ένας καλά … προπονημένος μαθητής, βρίσκει σχετικά εύκολα ποια άκρη από το “κουβάρι” των δεδομένων τους πρέπει να τραβήξει, ώστε εφαρμόζοντας μια μηχανιστική, είναι αλήθεια μερικές φορές διαδικασία, να άγεται στη λύση τους. Έτσι δεν είναι απίθανο ο ίδιος μαθητής, στα προβλήματα της Βιολογίας στα οποία οι αυτοματισμοί … της προπόνησης δεν έχουν και πολύ θέση, πολύ απλά να δυσκολεύεται.

Δ. Ένας τέταρτος λόγος που σχετίζεται με τον προηγούμενο μπορεί να είναι ότι στη λύση των προβλημάτων και των ασκήσεων των Μαθηματικών και της Φυσικής … ο δρόμος προς την κόλαση, είναι σχεδόν πάντα στρωμένος με αγκάθια. Αντιθέτως στα προβλήματα της Βιολογίας συχνά ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με άνθη. Θέλω να πω πως στις ασκήσεις των Μαθηματικών και της Φυσικής, συχνά ένα ενδιάμεσο ή το ίδιο το τελικό αποτέλεσμα, πληροφορούν τον μαθητή για την ορθότητα ή όχι των συλλογισμών του. Αντιθέτως στη Βιολογία, οι ενδιάμεσοι συλλογισμοί δεν παρέχουν στον μαθητή καμία πληροφορία για την ορθότητά τους, ώστε να άγεται προς ένα τελικό αποτέλεσμα, ολότελα απατηλό… Το αποτέλεσμα είναι πως πανέξυπνοι και ικανότατοι στα Μαθηματικά και στη Φυσική μαθητές, αλλά χωρίς ένα στέρεο υπόβαθρο βιολογικής γνώσης που θα τους επέτρεπε να αξιολογήσουν ορθά τα δεδομένα του προβλήματος και την ορθότητα των συλλογισμών τους, να οδεύουν … πλησίστιοι προς τις πύλες της κολάσεως, αντί του παραδείσου.

Ε. Ένας πέμπτος λόγος μπορεί να είναι ότι οι συμβάσεις στις ασκήσεις, δηλαδή αυτές που περιορίζουν τη λύση τους σε ένα στενό, διαχειρίσιμο από τον μαθητή “παράθυρο”, στη Βιολογία, είναι περισσότερες απ’ ότι στη Φυσική και συντριπτικά περισσότερες, απ’ ότι στα Μαθηματικά, που είναι περίπου ανύπαρκτες. Έτσι αν δεν αναφέρεται κάποια κρίσιμη από αυτές στην εκφώνηση, λόγω αβλεψίας, ενδέχεται ο μαθητής να δυσκολευτεί να λύσει την άσκηση. Θέλω να πω ότι κανένας μαθητής δεν θα δυσκολευτεί να λύσει μια άσκηση δυναμικής, αν δεν αναφέρεται η σύμβαση πως η τριβή δεν θα ληφθεί υπόψη, ενώ ενδέχεται να υπήρξαν πολλοί μαθητές που δεν έλυσαν σωστά, ας πούμε το φετινό θέμα Γ3, επειδή δεν γνώριζαν-και δεν τους επισημάνθηκε, καθώς το σχολικό βιβλίο δεν είναι ιδιαιτέρως διαφωτιστικό στο ζήτημα αυτό-πως αρκεί μια δόση του γονιδίου, για να προσδώσει ανθεκτικότητα, έναντι των εντόμων, στο διαγονιδιακό φυτό. 

Φυσικά ο κατάλογος των λόγων που οδηγούν σε αποτυχία στο μάθημα της Βιολογίας μαθητές ικανότατους στη Φυσική και στα Μαθηματικά, δεν εξαντλείται σε αυτόν που επιχειρήθηκε εδώ. 
Πολύ λοιπόν θα επιθυμούσα να τον συμπληρώσετε ή και να τον αναιρέσετε… 
Καλημέρα σας.