Δ εν αληθεύει πάντα ότι «η Τέχνη μιμείται τη Ζωή», είναι όμως βέβαιο ότι εμπνέεται από αυτήν, όπως και ότι επηρεάζεται από την επιστήμη της.
Από τις βραχογραφίες της Παλαιολιθικής εποχής ως τις εικονογραφημένες Βοτανικές του Διαφωτισμού και τη Βio-Αrt του 21ου αιώνα, οι καλές τέχνες αντλούν τις εμπνεύσεις τους από τη ζωή, την απεικονίζουν, την περιγράφουν και την σχολιάζουν, σύμφωνα με τα αισθητικά ρεύματα της εποχής τους.
Από το Διαφωτισμό ως την αυγή του αιώνα της Βιολογίας, οι καλές τέχνες επηρεάζονται από την επιστήμη και ιδιαιτέρως τη Βιολογία, ενσωματώνοντας την οπτική της και τα επιτεύγματα της στην καλλιτεχνική δημιουργία.
Στο αφιέρωμα που εγκαινιάζουμε γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση στιγμών της καλλιτεχνικής δημιουργίας στις οποίες αποτυπώθηκε το ενδιαφέρον του ανθρώπου για τη Φύση, καθώς και στιγμές στις οποίες η Βιολογία επέδρασε στην Τέχνη, όπως αυθαίρετα τις αντιλαμβάνεται και τις ανθολογεί, το biology4u.gr.
Ο επιστήμονας δεν μελετά τη φύση επειδή είναι χρήσιμη. Τη μελετά επειδή την απολαμβάνει και την απολαμβάνει επειδή είναι όμορφη. Αν η φύση δεν ήταν όμορφη δεν θα άξιζε την προσοχή μας, και αν η φύση δεν άξιζε την προσοχή μας, τότε και η ζωή δεν θα άξιζε να τη ζούμε. Φυσικά δεν μιλάω για την ομορφιά που διεγείρει τις αισθήσεις, την ομορφιά της ποιότητας και των μορφών. Όχι ότι υποτιμώ την ομορφιά αυτή – κάθε άλλο μάλιστα- αλλά αυτή η ομορφιά δεν έχει καμία σχέση με την επιστήμη. Αναφέρομαι στην ομορφιά που προέρχεται από την αρμονική τάξη των τμημάτων, την οποία μόνο μια διαυγής νοημοσύνη μπορεί να συλλάβει.Jules Henri Poincare
Προϊστορική Τέχνη
 |
| Bόνασος, άλογα κ.ά. από τις βραχογραφίες του Λασκώ |
Κατά καιρούς έχουν δοθεί διάφορες ερμηνείες για τις ανάγκες που κάλυπτε η τέχνη των σπηλαίων. Για πολλούς τα βραχογραφήματα αποτελούν τελετουργικές αναπαραστάσεις του κυνηγιού με σκοπό την επίκληση μαγικών δυνάμεων που θα το καταστήσουν περισσότερο επιτυχές.
Μεταξύ όμως των ερμηνειών δεν λείπουν και εκείνες που θεωρούν αυτές τις πρώτες απόπειρες για τη δημιουργία Τέχνης, όπως και γενικά την ανάγκη μας να εκφραζόμαστε καλλιτεχνικά, ως μια εξελικτική προσαρμογή που επιτρέπει στα μέλη των κοινοτήτων μας, να μεταφέρουν και να ανταλλάσσουν πληροφορίες για το φυσικό περιβάλλον, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα επιβίωσής τους σε αυτό.
Ό,τι τελικώς και να ισχύει οι αναπαραστάσεις αυτές αποκαλύπτουν το πρώιμο ενδιαφέρον και την ανάγκη του ανθρώπου να περιγράψει και να απεικονίσει τη φύση με τον τρόπο που την αντιλαμβάνεται.
 |
| Η Αφροδίτη του Willendorf |
Μεσοποταμία
Οι Βαβυλώνιοι πριν από 6000 χρόνια αποτύπωναν σε πινακίδες από πηλό τους περίφημους κώδικές τους, στους οποίους κατέγραφαν νόμους, νομισματικές μονάδες, συναλλαγές κ.α.
Μεταξύ αυτών διασώζονται και τα πρώτα γενεαλογικά δένδρα στα οποία καταγραφόταν η μεταβίβαση κληρονομικών χαρακτηριστικών σε διασταυρώσεις αλόγων.
Οι Σουμέριοι οι αρχαίοι ζυθοπαραγωγοί - και πρώτοι βιοτεχνολόγοι! - απαθανάτισαν τη διαδικασία παραγωγής μπύρας στις πλάκες του αργίλου και οι Βαβυλώνιοι την κατανάλωσή της.
Αίγυπτος
 |
Η τέχνη τους αναπαρήγαγε με ακρίβεια τα όντα που είχαν συμβολοποιήσει, έτσι ώστε ένας βιολόγος πολύ εύκολα να μπορεί να ταυτοποιήσει από τους παπύρους και τις τοιχογραφίες την εικονιζόμενη πανίδα και χλωρίδα.
Τους εντυπωσίαζε η κανονικότητα με την οποία ο ήλιος ανέτειλε και έδυε, το άνοιγμα και το κλείσιμο των νουφάρων του Νείλου το πρωί και το απόγευμα και όλη η τέχνη τους, όπως και η θρησκευτική λατρεία τους, ήταν προσανατολισμένες στη διατήρηση της τάξης που διέβλεπαν ότι υπάρχει πίσω από κάθε εκδήλωση της ζωής.
 |
Και στην αρχιτεκτονική τους επίσης χρησιμοποίησαν μοτίβα που ενεπνεύσθηκαν από τη φύση· οι κολώνες πολλών ιερών τους στολίζονται από λωτούς και παπύρους, δύο χαρακτηριστικά φυτά του Νείλου.
Η αιγυπτιακή τέχνη δεν εξύμνησε μόνο το φυσικό κόσμο. Διέσωσε επίσης της καθημερινές δραστηριότητες του ανθρώπου που σχετίζονται με αυτόν.
Το ψάρεμα, το κυνήγι, η συγκομιδή των σταφυλιών για την παραγωγή κρασιού, η παραγωγή μπύρας, η μελισσοκομία, αλλά και η ανεπτυγμένη πρακτική ιατρική ήταν μερικά από τα προσφιλή θέματα των Αιγυπτίων καλλιτεχνών.
Μινωικός Πολιτισμός
 |
| Τα δελφίνια, από τα ανάκτορα της Κνωσσού |
Η Μινωική Τέχνη αντίθετα από όσες προηγήθηκαν και την κλασσική που επακολούθησε, ενδιαφέρθηκε ελάχιστα για την πολιτική. Η προβολή των ηγεμόνων ή των κατορθωμάτων τους είναι απούσα. Τα θέματα που κυριαρχούν στις τοιχογραφίες, τα μικρά γλυπτά, τα αγγεία και τα κοσμήματα προέρχονται από το φυτικό και ζωικό κόσμο και μαρτυρούν τη μεγάλη αγάπη που είχαν οι μινωίτες για τη ζωή. Στην τέχνη τους ιδιαιτέρως υμνήθηκε η θάλασσα, οι οργανισμοί της αλλά και οι αθλητικές δραστηριότητες, όπως τα ταυροκαθάψια, ένα είδος ακροβατικής ταυρομαχίας.
 |
| To "μπλε πουλί" ανάκτορα Κνωσσού |
 |
| Χταπόδι, από μινωικό αγγείο |
 |
| Κόσμημα στο οποίο δύο μέλισσες κρατούν έναν κόμπο μελιού |
Ελληνικός κόσμος
 |
Μεταξύ των θεμάτων της ζωγραφικής περιλαμβάνονται πραγματικές ή φανταστικές μορφές ζώων που αντλούνται από την ελληνική μυθολογία. Η Μέδουσα, ο Πήγασος, η Χίμαιρα, μια ολόκληρη συστηματική υβριδικών ζωικών ειδών με υπερφυσικές δυνάμεις και επιρροή στο ανθρώπινο πεπρωμένο, κοσμούν πολλά από τα αγγεία της εποχής. Παρά τον φανταστικό χαρακτήρα που έχουν οι μορφές αυτές περιέχουν στοιχεία ζωολογικής αλήθειας που συνέβαλαν στην περιγραφή και την κατανόηση του κόσμου των ζώων. (Βλέπε αφιέρωμά μας: Μια φανταστική συστηματική κατάταξη)
 |
Eίναι ωστόσο χαρακτηριστικό ότι στα γλυπτά της κλασσικής περιόδου, ενώ ο άνθρωπος απεικονίζεται στην ιδανική μορφή του, χωρίς το πρόσωπό του να μαρτυρά την έκφραση συναισθημάτων, τα μάτια, το στόμα, τα ρουθούνια και γενικά η έκφραση των ζώων απεικονίζουν την ένταση των σκηνών στις οποίες μετέχουν.
Τα φυτά επίσης ενέπνευσαν τους αρχιτέκτονες ώστε να μη μένει καμία αμφιβολία για τις πηγές της έμπνευσής τους.
Στην Ελληνιστική περίοδο που ακολουθεί, η γλυπτική γίνεται όλο και περισσότερο νατουραλιστική. Κοινοί άνθρωποι κάθε ηλικίας και ζώα, είναι τα θέματα της περιόδου αυτής. Η ασχήμια, οι σωματικές ατέλειες, ακόμη και τα χαρακτηριστικά των νοσημάτων αποδίδονται με ακρίβεια.
Αναρτήσεις
