Ένα από τα αγαπημένα θέματα στις ταινίες "βιολογικής" φαντασίας του Hollywood, είναι η σμίκρυνση των ανθρώπων και αντιστρόφως η μεγέθυνση διαφόρων κινηματογραφικών τεράτων (έντομα, αιλουροειδή, πρωτεύοντα κ.α.) που τους απειλούν. Παρά όμως την αληθοφάνειά τους και το εντυπωσιακό κινηματογραφικό αποτέλεσμα, οι ταινίες αυτές παραβιάζουν πολλές από τις αρχές που αφορούν στις σχέσεις μεγέθους- λειτουργίας των εμβίων όντων, ώστε να είναι πλήρως εξωπραγματικές.

Ας υποθέσουμε, ότι σύμφωνα με το σενάριο μιας ταινίας επιστημονικής φαντασίας, μια αμοιβάδα (Θυμάστε; Είναι το συμπαθητικό μονοκύτταρο ζωάκι με τη δυνατότητα αλλαγής μορφών, που σας ταλαιπώρησε σε πολλές από τις τάξεις του δημοτικού και του γυμνασίου στις οποίες διδαχτήκατε Βιολογία!) σε ένα εργαστήριο, υφίσταται μια μετάλλαξη, εξαιτίας της οποίας αποκτά γιγαντιαίες διαστάσεις.

Amoeba proteus
Η αμοιβάδα καταβροχθίζει τον ερευνητή που είχε την ατυχία να την παρατηρήσει πρώτος, στη συνέχεια το υπόλοιπο προσωπικό του εργαστηρίου, και αφού διαφύγει από τις αποχετεύσεις, πολλαπλασιάζεται στους υπονόμους, για να διαδοθεί σε ολόκληρη την πόλη. Την συνέχεια μπορεί να την δώσει ο καθένας σας: Η κυβέρνηση προσφεύγει στις συμβουλές ενός ειδικού βιολόγου, θέτει υπό τις οδηγίες του τον στρατό κλπ. Είναι κάτι τέτοιο εφικτό; Η απάντηση είναι ευτυχώς όχι. Το γιατί δεν είναι δύσκολο να το καταλάβουμε, αρκεί να μετατοπιστούμε λιγάκι, από τις αμοιβάδες και τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας στις... τηγανητές πατάτες.

Προφανώς η μάζα μιας ακέραιης πατάτας και της ίδιας κομμένης και έτοιμης για τηγάνισμα δεν έχει μεταβληθεί, έστω για παράδειγμα m. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την επιφάνεια, καθώς τα κομμένα κομμάτια, δημιουργούν επιφάνειες που πριν δεν υπήρχαν, οπότε η ακέραιη πατάτα έχει μικρότερη επιφάνεια (έστω s), από τη συνολική μάζα των κομματιών της (έστω S). (Αν δεν συνέβαινε έτσι τότε θα τρώγαμε λιγότερο ή περισσότερο από τη μάζα της αρχικής πατάτας, πράγμα αδύνατο ή δεν θα την τηγανίζαμε καθώς δεν θα αυξάναμε την επιφάνειά της που έρχεται σε επαφή με το καυτό λάδι).

Αν η σχέση της μάζας της πατάτας με την επιφάνειά της είναι σημαντική για το τηγάνισμα (θυμηθείτε πρέπει να μεγαλώσει αρκετά η επιφάνεια για ένα σωστό τηγάνισμα) η σχέση της μάζας των οργανισμών με την επιφάνεια, μέσω της οποίας αντλούν την τροφή τους και αποβάλλουν τα παραπροϊόντα του μεταβολισμού τους, είναι ακόμη περισσότερο σημαντική. Πράγματι μια υπεραύξηση της μάζας ενός μικροοργανισμού, αν δεν συνοδευόταν από αντίστοιχη αύξηση της επιφάνειας του (αυτό δεν συμβαίνει και στην ακέραιη πατάτα; έχει την ίδια μάζα με την κομμένη αλλά πολύ μικρότερη επιφάνεια από αυτήν) είναι βέβαιο ότι θα τον οδηγούσε σε λιμοκτονία, καθώς θα του στερούσε την αναγκαία ποσότητα θρεπτικών ουσιών για να στηρίξει αυτή τη μεγάλη μάζα.

Συνεπώς μη φοβάστε: Ποτέ οι αράχνες, οι γορίλλες και οι αμοιβάδες δεν θα αποκτήσουν το απειλητικό μέγεθος με το οποίο μας τρομοκρατεί και μας διασκεδάζει το Hollywood και οι ευφυείς συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας. Για όσους όμως αναρωτιέστε αν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας, προσφέρουν κάτι με τις υπερβολές τους, υπομονή! Στο επόμενο τεύχος του www.biology4u, θα φιλοξενείται σχετικό άρθρο.