Σήμερα θα σας διηγηθούμε ένα περιστατικό από τη ζωή ενός σημαντικού πολυμαθούς Γερμανού εξερευνητή, ο οποίος μάλλον έχει ξεχαστεί, παρά το ότι στην εποχή του αναγνωριζόταν ως ένας από τους διασημότερους ανθρώπους, και παρά το ότι η συμβολή του στην οικολογία, στη βιογεωγραφία, στη μετεωρολογία και τη γεωφυσική είναι αναμφισβήτητη.

Ο εξερευνητής ονομαζόταν Alexander von Humboldt και σαν σήμερα την 19η Μαρτίου του 1800, καθ΄ οδόν προς τον Ορινόκο, ανεκάλυψε στο Calaboso, μια περιοχή που ανήκει στη Βενεζουέλα, βάλτους που έβριθαν από ηλεκτροφόρα "χέλια".

Το ταξίδι του στη Νότιο Αμερική -που απέφερε δεκάδες σημειωματάρια με μετεωρολογικές, γεωγραφικές, γεωλογικές παρατηρήσεις, αλλά και 60.000! περίπου δείγματα φυτών- το είχε ξεκινήσει ένα χρόνο πριν, παρακινούμενος από την ιδέα του ότι η επιστήμη δεν πρέπει κυρίως να αναζητεί καθολικούς νόμους "αλλά να βιώνεται μέσα από το συναίσθημα".
Συναντώντας λοιπόν ο ήρωας μας τα ηλεκτροφόρα "χέλια" θέλησε να τα μελετήσει και για το σκοπό αυτό, οδήγησε με τη βοήθεια ντόπιων 30 άγρια άλογα σε έναν βάλτο ώστε με την αναταραχή που θα προκαλούσαν, να έκαναν τα ηλεκτροφόρα "χέλια", να "ξετρυπώσουν" από τη λάσπη του βάλτου.
Το αποτέλεσμα ήταν η συλλογή μερικών δειγμάτων που ο Humboldt και ο βοηθός του, Bonplandμελέτησαν, υποβάλοντας τον εαυτό τους σε επώδυνες και δυνητικά επικίνδυνες για τη ζωή τους, ηλεκτρικές εκκενώσεις, αλλά και ο θάνατος δύο αλόγων.
Την εμπειρία του αυτή περιέγραψε 8 χρόνια αργότερα σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε με τίτλο: Observation on the Electric Eel of the New World.



Η δημοσίευση αυτή ήταν ένα μικρό μέρος από το συγγραφικό έργο του, το οποίο περιελάμβανε την έκδοση ενός πεντάτομου έργου που έφερε τον τίτλο "Κόσμος". Στο έργο αυτό - που δημοσιεύθηκε τμηματικά από το 1845 ως το 1862 - ο επιστήμονας- καλλιτέχνης-εξερευνητής παρέθεσε μια επιστημονική και καλλιτεχνική αφήγηση του κόσμου στην οποία εξέθεσε πρωτοποριακές για την εποχή του απόψεις, όπως λ.χ. ότι η Γη, αποτελεί έναν ενιαίο οργανισμό, ότι η καταστροφή των δασών από την αστικοποίηση διαταράσσει τον κύκλο του νερού και εγκυμονεί κινδύνους για το κλίμα κ.ά.
Το πνεύμα που διαπερνούσε το μεγάλο αυτό έργο αποτυπώθηκε στην εισαγωγή του, στην οποία ο Humbold έγραφε:

Αυτή η επιστήμη του Κόσμου δεν πρέπει, ωστόσο, να θεωρηθεί ως μια απλή εγκυκλοπαιδική συγκέντρωση των πιο σημαντικών και γενικών αποτελεσμάτων που έχουν συγκεντρωθεί από επιμέρους κλάδους γνώσης. Αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι τίποτα άλλο από τα υλικά για ένα τεράστιο οικοδόμημα και ο συνδυασμός τους δεν μπορεί παρά να αποτελεί τη φυσική ιστορία του κόσμου, ενώ το κύριο μέρος του έργου είναι να δείξει την ταυτόχρονη δράση και τους συνδετικούς κρίκους των δυνάμεων που διαπερνούν το σύμπαν.

Το έργο αυτό, έδωσε ισχυρή ώθηση στην επιστημονική έρευνα της εποχής του και επηρέασε πολλούς νεαρούς επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένου και του νεαρού Κάρολου Δαρβίνου, που είχε χαρακτηρίσει τον Humboldt ως "τον σπουδαιότερο επιστήμονα εξερευνητή που έζησε ποτέ". Κι ο Wallace όμως, πριν αποτολμήσει το 1848 το μακρύ και επίπονο ταξίδι του στη Νότιο Αμερική - προϊόν του οποίου ήταν  η ανεξάρτητα από τον Δαρβίνο, σύλληψη της μεγαλειώδους ιδέας της Φυσικής Επιλογής - είχε ξεκοκαλίσει το έργο του Humbold. 

Για το τέλος, παραθέτουμε μια ακουαρέλα του Humbold, στην οποία παρουσιάζεται η "γεωγραφική κατανομή των φυτών του Ισημερινού" με παράθεση των συστηματικών ονομασιών τους και στον ίδιο τον πίνακα, αλλά και στα υπομνήματα, αριστερά και δεξιά του.  


Αξίζει να επισημάνουμε ότι στην Ελλάδα έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Ροπή, ένα βιβλίο με τίτλο: "Η Επινόηση της Φύσης - Ο Νέος Κόσμος του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ" που το συνέγραψε η Βρετανίδα ιστορικός και συγγραφέας Άντρεα Γουλφ. 
Το βιβλίο έχει αποσπάσει δεκάδες διεθνή βραβεία, ενώ οι Τάιμς της Νέας Υόρκης το έχουν τοποθετήσει ανάμεσα στα 10 καλύτερα βιβλία της χρονιάς.

*Τα ηλεκτροφόρα "χέλια", στην πραγματικότητα είναι τελεόστεοι που ανήκουν στην τάξη των Gymnotiformes.