Mε χαρά γνωστοποιώ στους φίλους μου ότι το βιβλίο μου: "Η Γενετική σε δύσκολους καιρούς και τόπους", Εκδόσεις Σαββάλα, έχει πάρει πια τον δρόμο, για τις προθήκες και για τα ηλεκτρονικά καταστήματα των βιβλιοπωλείων.
Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία των τριών μεγάλων Ρώσων γενετιστών, του Νικολάι Κολτσόφ, του Νικολάι Βαβίλοφ και του Νικολάι Τιμομέγιεφ-Ρεσσόφσκι, και παράλληλα την ιστορία της Ρωσικής Γενετικής, από τα πρόθυρα της Οκτωβριανής επανάστασης, ως την επιβολή του λυσενκοϊσμού, και την κατάρρευση του Σοβιετικού καθεστώτος.
Τις τραγικές ιστορίες των δύο πρώτων από τους τρεις σπουδαίους Νικολάι της Ρωσικής γενετικής, μαζί με τους διωγμούς, τις φυλακίσεις, τις εκτοπίσεις και τις εκτελέσεις μυριάδων επιστημόνων, ο Έλληνας αναγνώστης τις πληροφορήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 70, από το εμβληματικό βιβλίο του Ζορές Μεντβέντεφ: Η Άνοδος και η Πτώση του Λυσένκο (Εκδόσεις Ράππα).
Από τότε όμως ως τα σήμερα, εξαιρουμένων μερικών σποραδικών άρθρων, δεν είχε εκδοθεί κάποιο βιβλίο γι’ αυτή τη μαύρη σελίδα της ιστορίας της σύγχρονης επιστήμης, ενώ το έργο και η ζωή του τρίτου Νικολάι, του Νικολάι Τιμοφέγιεφ-Ρεσσόφσκι είναι παντελώς άγνωστη στο Ελληνικό κοινό.
Έγραψα το βιβλίο με τη φιλοδοξία να καλύψω το κενό αυτό, αξιοποιώντας δεδομένα που προσκόμισε η σύγχρονη ιστορική έρευνα για τα γεγονότα που οδήγησαν ώστε να τεθεί εκτός νόμου η έρευνα και η διδασκαλία ενός ολόκληρου επιστημονικού κλάδου και να πληρώσει οδυνηρό τίμημα η σοβιετική επιστήμη και γεωργία.
Δεν μπορώ να ξέρω αν τα κατάφερα. Εσείς θα κρίνετε. Μπορώ όμως να σας διαβεβαιώσω πως ό,τι έγραψα το έγραψα με κέφι, με αμεροληψία αλλά και με το πάθος να μη χαθεί τίποτε από την ικμάδα της έκπληξής μου, όταν παράγραφο την παράγραφο, συνειδητοποιούσα, πως η κατίσχυση των δοξασιών του Λυσένκο, και οι εξ αυτής ανελέητοι διωγμοί κατά των γενετιστών, δεν έγιναν σε μια οποιαδήποτε χώρα. Έγιναν σε μια χώρα με μεγάλη παράδοση στις βιοεπιστήμες (Ιβάν Παβλόφ-νόμπελ 1904, Ιλία Μέτσνικοφ-νόμπελ 1908) και από ένα καθεστώς που ώμνυε στον ορθολογισμό, στην επιστήμη και στην απελευθέρωση του ανθρώπου.
Ίσως όλα αυτά φαντάζοντας ως αναπόδραστες συνέπειες ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, να μην ανησυχούν ιδιαίτερα τον σύγχρονο πολίτη που ζει εντός ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Είναι όμως έτσι; Φυσικά στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες δεν υπάρχουν οι συνθήκες που θα επέτρεπαν διώξεις, εκτοπισμούς και εκτελέσεις επιστημόνων. Υπάρχουν όμως αρκετά από αυτά, χωρίς τα οποία ο Λυσένκο δεν θα είχε καταφέρει να αναρριχηθεί στην κορυφή της σοβιετικής επιστήμης και να επιβάλει τη σιδερένια μονολιθικότητά του σ’ αυτήν. Το ένα από αυτά, υπονοήθηκε ήδη. Η διδασκαλία της επιστήμης ως δόγμα, την απονευρώνει και υπονομεύει το βασικό δίδαγμά της: Πως οι εξηγήσεις που δίνει είναι οι μακράν καλύτερες δυνατές στον ενεστώτα, τουλάχιστον, χρόνο, διότι υπόκεινται σε κριτική, σε επανεξέταση και σε αναθεώρηση. Υπάρχουν όμως κι άλλα: Η ιδεολογικοποίηση της επιστήμης, δηλαδή η διάκρισή της σε τάχα προλεταριακή και αστική, η καχυποψία απέναντι στους «ειδικούς» και στις πνευματικές ελίτ, οι συνωμοσιολογικές θεωρίες, ο λαϊκισμός εν τέλει, οδηγούν στην αποδοχή παράλογων δοξασιών, πολλές από τις οποίες, όπως η άρνηση της κλιματικής αλλαγής, η εγκληματική αντιεμβολιαστική ανευθυνότητα, βρίσκονται ήδη στην ημερήσια διάταξη. Επειδή λοιπόν όλα αυτά, ενδημούν στον σύγχρονο κόσμο-αποδεικνύοντας πως κάτι πάει στραβά στην εκπαίδευση, ώστε να επιτρέπει την ευδοκίμησή τους-το “μάθημα” που μας δίνει ο λυσενκοϊσμός, είναι επίκαιρο και πρέπει να ενδιαφέρει τον σύγχρονο πολίτη, ειδικά μάλιστα αν είναι, οποιασδήποτε βαθμίδας, εκπαιδευτικός.
Κλείνοντας την παρούσα παρουσίαση του βιβλίου, επιθυμώ να ευχαριστήσω τις φίλες και τους φίλους μου για τη βοήθεια και την ενθάρρυνση που μου παρείχαν.
-Τη Μαρία Μεντή, τη φιλόλογο και καλή δασκάλα που δεν τσιγκουνεύτηκε ενθαρρυντικά σχόλια, αλλά και αυστηρότατες διορθώσεις, όποτε έκρινε αναγκαίο.
-Τον Γιώργο Θυφρονίτη, καθηγητή Ανοσολογίας στο Β.Ε.Τ. του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για την προθυμία με την οποία δέχτηκε να τιμήσει το βιβλίο με τον κατατοπιστικό πρόλογό του, αλλά και για τις παρατηρήσεις του, που απάλλαξαν το τελικό κείμενο από αβλεψίες και σκοτεινά σημεία.
-Τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη, εκδότη των εκδόσεων Σαμιζντάτ για τη βοήθεια που παρέσχε στη μετάφραση και στην απόδοση όρων της Ρωσικής.
Οφείλω επίσης να ευχαριστήσω τους αγαπημένους φίλους μου Ρανί Κυριαζή, τ. σχολικό σύμβουλο, και Γιάννη Ρουσσάκη, επίκουρο καθηγητή Π.Τ.Ε.Α. στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, για τις χρήσιμες παρατηρήσεις και τις βιβλιογραφικές υποδείξεις τους, που συνέβαλαν στη βελτίωση του κειμένου.
Θερμές επίσης ευχαριστίες οφείλω στις Εκδόσεις Σαββάλα και στο προσωπικό τους, για την εμπιστοσύνη με την οποία περιέβαλλαν το εγχείρημά και για την επιμέλεια που επέδειξαν ώστε να αποκτήσει την τελική μορφή του.