Η αφετηρία δεν προδικάζει πάντα το τελικό αποτέλεσμα, υποστηρίζει η "αρχή της ετερογονίας των σκοπών" την οποία διετύπωσε ο Αριστοτέλης. Πού τη θυμήθηκα θα πείτε; Το θυμήθηκα κλείνοντας το τηλέφωνο, μετά από μια από τις συνήθεις διαφωνίες μας με τον εκδότη της Ροπής, φυσικό Πάνο Χαρίτο, για το δυναμικό της σύγχρονης βιολογίας, να παρέχει νέες προσεγγίσεις και υποδείγματα, για τη μελέτη γενικά του επιστητού. 

Στη συζήτηση αυτή αντιπαρατάχθηκαν όλα τα "όπλα" μας, χωρίς να καταφέρω, όπως και τις προηγούμενες φορές, να τον πείσω. Εκ πεποιθήσεως φυσικός ο Πάνος, δύσκολα αποδέχεται την ιδέα, ότι μια άλλη επιστήμη, λιγότερο "αυστηρή" και υποκείμενη στον μαθηματικό φορμαλισμό από τη φυσική, όπως η βιολογία, μπορεί να έχει τέτοιο δυναμικό.

Είχα όμως ξεχάσει να χρησιμοποιήσω στη συνομιλία μου με τον Πάνο,  ένα πολύ σημαντικό "όπλο", σημαντικό και λόγω της ισχύος του, αλλά και του γεγονότος ότι προέρχεται, τρόπον τινά, από το δικό του "οπλοστάσιο". Θα το αναφέρω λοιπόν, διότι ανάμεσα στα υπόλοιπα, το βρίσκω και πολύ ενδιαφέρον.

Ας πούμε λοιπόν για αρχή, πως ένας σπουδαίος αμερικανός εξελικτικός βιολόγος, ο Στέφεν Τζέι Γκουλντ, πίστευε πως κάθε βιολογική δομή δεν προσφέρει αναγκαστικά ένα προσαρμοστικό πλεονέκτημα στον φορέα της. Με άλλα λόγια πίστευε ότι τα χαρακτηριστικά πολλών από τις βιολογικές δομές ενδέχεται να μην έχουν κανέναν σκοπό καθ’ αυτά, αλλά να απηχούν, περισσότερο, ειδικούς περιορισμούς, κατά τη διαδρομή της εξέλιξής τους. Ένα παράδειγμα είναι οι πτέρυγες των πιγκουίνων,  που ενώ προέρχονται εξελικτικά από μια δομή που κάποτε εξυπηρετούσε την πτήση, σήμερα επιτελούν μια εντελώς διαφορετική λειτουργία, όπως η υποβοήθηση της κολύμβησης και της κατάδυσης.

Για να εικονογραφήσει, μάλιστα, την ιδέα του χρησιμοποιούσε ένα παράδειγμα από την αρχιτεκτονική. Στην αρχιτεκτονική ο όρος "τύμπανο" αναφέρεται στον τριγωνικό χώρο που μεσολαβεί μεταξύ δύο από τα "τόξα" στα οποία στηρίζεται ο θόλος ενός π.χ. ναού. Τα τύμπανα αυτά, αρχικά, εξυπηρετούσαν αποκλειστικά δομικούς σκοπούς. Με την πρόοδο όμως της αρχιτεκτονικής, ο ρόλος αυτός επεκτάθηκε, πέραν της αρχικής σκοπιμότητάς του - εδώ λοιπόν η ετερογονία των σκοπών - ώστε τα τύμπανα να παρέχουν μεγάλες επιφάνειες για περίτεχνες διακοσμήσεις, όπως αυτές που υπάρχουν στον ναό του Αγίου Πέτρου στη Βενετία. 

Γιατί, τώρα θεωρώ το παράδειγμα που ανέφερα, ισχυρό επιχείρημα υπέρ των ισχυρισμών μου για τη δυναμική της σύγχρονης βιολογίας; Πολύ απλά, διότι μας φαίνεται πως "μέτρο" της ισχύος μιας επιστήμης, είναι και η δυνατότητά της να παρέχει "παραδείγματα" προσφυή και για την ερμηνεία, άλλων πεδίων, πέραν του γνωστικού της αντικειμένου.

Και γιατί τάχα το παράδειγμα που χρησιμοποίησα ως όπλο, προέρχεται από το οπλοστάσιο του Πάνου; Μα φυσικά διότι έχει αντληθεί από το βιβλίο που εξέδωσε η Ροπή, των Ιτάι Γιανάι και Μάρτιν Λέρτσερ, με τίτλο: "Η κοινωνία των γονιδίων".