Mε αφορμή μια πρόσφατη συζήτηση στην οποία μετείχα, θυμήθηκα μια ιστορία με ήρωα τον Φρανσουά Ζακόμπ, τον γνωστό Γάλλο βιολόγο στον οποίο απενεμήθη - από κοινού με τον Ζακ Μονό - το βραβείο Νόμπελ, για την ανακάλυψη του οπερονίου της λακτόζης. Του μηχανισμού δηλαδή ο οποίος άνοιξε το πρώτο παράθυρο για την κατανόηση της ρύθμισης της έκφρασης των γονιδίων.

Η ιστορία διαδραματίζεται το 1945, όταν πλέον ο πόλεμος είχε τελειώσει και ο δις παρασημοφορηθείς για τη συμμετοχή του στην πολεμική προσπάθεια κατά των Ναζί, Ζακόμπ εκλήθη να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην μεταπολεμική προσπάθεια της πατρίδας του. Αφορά δε, στην παραγωγή  πενικιλλίνης την οποία οι Αμερικανοί - μετά την απομόνωσή της από τους Άγγλους - παρήγαγαν αλλά διέθεταν με μεγάλη φειδώ στους πρώην συμμάχους τους, συμπεριλαμβανομένων και των Γάλλων. 

O Ζακόμπ, κατά τη διάρκεια του πολέμου
Τότε ο κομμουνιστής υπουργός εξοπλισμών της 2ης κυβέρνησης του Ντε Γκωλ, Σαρλ Τιγιόν - ένας πρώην μεταλλουργός - συνέλαβε την ιδέα να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα παραγωγής πενικιλλίνης στα παροπλισμένα πια γαλλικά πυριτιδοποιεία. Και πράγματι η ιδέα, εκ πρώτης όψεως, φαινόταν καλή, καθώς στα γαλλικά πυριτιδοποιεία υπήρχαν τεράστιοι λαμαρινένιοι κάδοι τούς οποίους ο Τιγιόν σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει για τη ζύμωση των μυκήτων από τους οποίους θα αποσπούσαν την πενικιλλίνη.

Όταν ο Ζακόμπ επισκέφθηκε τα εργοστάσια αυτά για να επιβλέψει το έργο για λογαριασμό του Γαλλικού Στρατού, με μια ματιά κατάλαβε ότι δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να παραγάγουν κάποτε πενικιλλίνη. Οι τεράστιοι σιδερένιοι κάδοι τους δεν είχαν καμία σχέση με τους ανοξείδωτους αμερικανικούς-που αποστειρώνονταν με υψηλή πίεση- ούτε φυσικά υπήρχε η δυνατότητα να μετατραπούν σε τέτοιους. 

Τότε αποτάθηκε στον ταγματάρχη που προΐστατο του εγχειρήματος, ο οποίος γελώντας τον παρέπεμψε στον υπεύθυνο του πολιτικού γραφείου του Τιγιόν,  έναν στρατιωτικό, απόφοιτο της Στρατιωτικής Πολυτεχνικής Σχολής και μέλος του Κ.Κ. Ο Ζακόμπ προσπάθησε να του εξηγήσει γιατί το εγχείρημα ήταν ανέφικτο. Εις μάτην όμως. Ο υπεύθυνος του πολιτικού γραφείου επέμενε πως ήταν απλώς θέμα επινοητικότητας και μόχθου. 

Κλείνοντας εξοργισμένος πίσω του την πόρτα του γραφείου τού πολιτικού υπευθύνου, ο Ζακόμπ ήταν πεπεισμένος πως οι λόγοι του εγχειρήματος δεν ήταν βιομηχανικοί, αλλά άκρως πολιτικοί: Για κάποιο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον, ο κομμουνιστής υπουργός θα μπορούσε να καυχιέται πως χάρη στη συμβολή του, η Γαλλία είχε μετατρέψει τα πυριτιδοποιεία από εργοστάσια παραγωγής όπλων θανάτου, σε εργοστάσια παραγωγής όπλων για την προαγωγή και τη διατήρηση της υγείας...