Τελείως συμπτωματικά, και καθώς πλησιάζει η ημέρα της κυκλοφορίας του βιβλίου μου: Το δωμάτιο με τις μύγες - εκδόσεις Επίκεντρο, στο οποίο δια του στόματος της βοηθού του Thomas Hunt Morgan, Edith Wallace αφηγούμαι την ιστορία των ανακαλύψεων που έθεσαν τις βάσεις της σύγχρονης γενετικής, έπεσα πάνω σε μια δημοσίευση για το επιστημονικό έργο της κόρης του Morgan, Isabel.
Όπως θα διαπιστώσετε η ιστορία αυτή είναι ενδιαφέρουσα και από την άποψη της προσφοράς της Isabel Morgan Mountain - μετά τον γάμο της με τον συνταγματάρχη του Αμερικανικού Στρατού Joseph Mountain - στην επιστήμη, αλλά και από την άποψη του αν η ιστορία αυτή συνιστά ένα παράδειγμα έμφυλης διάκρισης κατά των γυναικών επιστημόνων, όπως πιστεύεται ότι συνέβη στην περίπτωση της Rosalind Franklin.
 |
Ας πιάσουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Η Isabel, γεννήθηκε το 1911 και ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά - Ηoward Key (1906-1986), Edith (1907-2006), Lilian (1910-2002) - της Lilian Vaughan Morgan και του Thomas Hunt Morgan.
Από την F1 γενιά, όπως συνήθιζε να χαρακτηρίζει ο Morgan τα τέκνα του, η Isabel ήταν το μοναδικό που ακολούθησε επιστημονική καριέρα. Μετά τη λήψη του βασικού της πτυχίου από το Stanford και το master, που έκανε στο Cornel, υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή, με θέμα τις επιδράσεις του αιμολυτικού στρεπτόκοκκου, στους ιστούς κουνελιών.
Το 1938 εντάχθηκε στο επιστημονικό προσωπικό του ιδρύματος Rockefeller για να εργαστεί στο εργαστήριο του Peter Olitsky - έναν από τους πρωτοπόρους στην έρευνα των νευροτρόπων ιών, όπως ο ιός της πολιομυελίτιδας. To 1944 μετακινήθηκε στο Johns Hopkins για να ενταχθεί, μετά από πρόταση του David Bodian - ερευνητή και μετέπειτα καθηγητή νευροβιολογίας - στο εργαστήριο πολιομυελίτιδας το οποίο οργάνωνε ο ιολόγος Ηoward How.
Η ομάδα των How, Bodian, Morgan στο χρονικό διάστημα 1944 - 1949 έκανε πολύτιμη έρευνα πάνω στην τυποποίηση των ιών της πολιομυελίτιδας και προσδιόρισε ότι υπήρχαν τρια στελέχη - όλα επικίνδυνα - από τα οποία το στέλεχος Ι, ονομάστηκε Brunhilde, από το όνομα του θηλυκού χιμπαντζή από τον οποίο απομονώθηκε, πρώτη φορά.
Την εποχή που η ομάδα έκανε τη σημαντική αυτή έρευνα υπήρχαν μόνον δυο είδη τεχνολογίας για τη δημιουργία εμβολιών κατά ιών. Τα εμβόλια που παρασκευάζονταν από θανατωμένους ιούς και τα εμβόλια τα οποία παρασκευάζονταν από εξασθενημένους ιούς. Τα πρώτα είχαν το πλεονέκτημα ότι δεν μπορούσαν να προκαλέσουν το νόσημα, σε αντίθεση με τα δεύτερα που, δυνητικά, το προκαλούν. Υπήρχε όμως αμφιβολία αν τα εμβόλια νεκρών ιών εγκαθιστούν μακροπρόθεσμη ανοσία. Βέβαια ήδη από το 1930 ο Maurice Brodie - ένας Αμερικανός ιολόγος, γεννημένος στη Βρετανία - είχε αποδείξει ότι οι θανατωμένοι ιοί είναι ικανοί να προάγουν την παραγωγή αντισωμάτων κατά της πολιομυελίτιδας, αλλά η απουσία στατιστικών δεδομένων στην έρευνά του, είχε δημιουργήσει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα αυτών των εμβολίων.
Αυτό το κρίσιμο κενό που αποθάρρυνε την παραγωγή εμβολίων από θανατωμένους ιούς, ήρθε να καλύψει η έρευνα που έκανε η Isabel Morgan το 1948. Σε μια μονογραφία της παρείχε επαρκέστατες αποδείξεις ότι τα εμβόλια από το στέλεχος Ι (Brunhilde) και το στέλεχος ΙΙ (ονομάζεται Lansing), επιτυγχάνουν μακροχρόνια ανοσοποίηση σε πιθήκους. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εργασία αυτή, που ουσιαστικά άνοιξε τον δρόμο για την παραγωγή εμβολίων από θανατωμένους ιούς, έγινε πέντε χρόνια πριν την επίσημη ανακοίνωση του εμβολίου του Salk! Αν η Isabel Morgan είχε συνεχίσει την έρευνά της, τότε είναι βέβαιο πως σήμερα δεν θα μιλούσαμε για το εμβόλιο του Salk, αλλά για το εμβόλιο της Morgan*.
Τι εμπόδισε λοιπόν αυτή τη σημαντική ερευνήτρια να ολοκληρώσει την έρευνά της; Πρώτον - όπως αναφέρει ο Peter Oshinsky - καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης - και ο πρώην συνεργάτης της David Bodian, ήταν απρόθυμη να προχωρήσει στο επόμενο, και αναγκαίο βήμα, πριν την παραγωγή ενός εμβολίου. Και το βήμα αυτό δεν ήταν άλλο, από τη δοκιμή του σε ανθρώπους.
Καθώς όμως εκείνη την εποχή πιστευόταν ότι ο ιός αναπτυσσόταν μόνον στον νευρικό ιστό, η Morgan αντιτάχθηκε σθεναρά σε δοκιμές χρήσης του εμβολίου στον νευρικό ιστών παιδιών, φοβούμενη ότι θα μπορούσε να προκαλέσει αυτοάνοση εγκεφαλίτιδα ή με άλλα λόγια επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στον εγκέφαλο των παιδιών. Ένα όμως χρόνο αργότερα, ο Αμερικανός ιολόγος John Franklin Enders είχε βρει έναν τρόπο να καλλιεργεί τον ιό σε μη νευρικό ιστό και πιο συγκεκριμένα σε ακροποσθίες αγοριών που είχαν υποστεί περιτομή.
Γιατί λοιπόν η Morgan δεν χρησιμοποίησε αυτό το σημαντικό εύρημα, ώστε να συνεχίσει την έρευνά της που παρέκαμπτε τους φόβους της και να κόψει πρώτη το νήμα της παρασκευής του πρώτου εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας; Πολύ απλά, το 1949 εγκατέλειψε το Johns Hopkins και την ενεργό έρευνα στον ιό της πολιομυελίτιδας, για να αφοσιωθεί στην ήσυχη οικογενειακή ζωή, πλάι στο πλευρό του συνταγματάρχη συζύγου της, Mountain, που ήταν ένας από τους πρωτοπόρους στην ανάλυση δεδομένων υπολογιστών. Η αλήθεια είναι ότι δημοσίευσε μερικά άρθρα για την πολιομυελίτιδα το 1949 και 1950 (μονογραφίες, αλλά και άρθρα που συνυπέγραφαν οι Bodian και Ηοw) και επίσης παρευρέθηκε στην τελετή εισαγωγής της στο Hall of Fame της Πολιομυελίτιδας, που έγινε το 1958 στo Warm Spring της Georgia, αλλά ως εκεί.
Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς στο ερώτημα του τι ήταν αυτό που εμπόδισε ή που ώθησε, μια τόσο ταλαντούχο επιστήμονα να αποσυρθεί από την έρευνα σε έναν τομέα στον οποίο είχε διακριθεί. Μια πιθανή απάντηση είναι το κλίμα που επικρατούσε εκείνες τις απομακρυσμένες δεκαετίες στα επιστημονικά εργαστήρια, έναντι των γυναικών ερευνητών. Η Morgan είχε λίγες πιθανότητες να προχωρήσει στο Johns Hopkins, όσο ένας άνδρας ερευνητής, και φυσικά ο μισθός της - για το ίδιο έργο - ήταν χαμηλότερος απ' ό,τι των αρρένων συναδέλφων της. Επειδή όμως οι συνθήκες που επικρατούσαν στο Johns Hopkins - είχε άριστη συνεργασία με τους How και Bodian, οι οποίοι εκτιμούσαν το έργο της - δεν είχαν καμία σχέση με τις συνθήκες που αντιμετώπισε η Rosalind Franklin στη συνεργασία της με τους Watson και Crick, και επειδή η ίδια είχε έναν πιο εύκολο, ας πούμε χαρακτήρα απ' ό,τι η Franklin - περιγράφεται από τον Garland Allen, τον ιστορικό της βιολογίας και βιογράφο του πατέρα της, ως μια έξυπνη, συνεργάσιμη και συμπονετική γυναίκα - η αιτία που την οδήγησε να αποσυρθεί από την έρευνα του εμβολίου, ίσως βρίσκεται κάπου αλλού.
 |
| Η Isabel στο αριστερό της εικόνας |
Στα επόμενα χρόνια η Isabel γοητευμένη από τη βιοστατιστική, στράφηκε στη μελέτη της και μετά το master που απέκτησε από το Columbia, το 1961, συνεργάστηκε με τον σύζυγό της και άλλους επιστήμονες στη μελέτη των επιδημιολογικών επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και αργότερα στη μελέτη θεραπειών για την αντιμετώπιση του καρκίνου, συνεργαζόμενη με το Ινστιτούτο Sloan Kettering.
Φαίνεται τελικά ότι οι έμφυλες διακρίσεις στο χώρο της εργαστηριακής έρευνας δεν ήταν ο σοβαρός λόγος που εμπόδισε ή αποθάρρυνε την Isabel Morgan να συνεχίσει το σημαντικό έργο της στο εμβόλιο κατά του ιού της πολιομυελίτιδας. Μπορεί όμως να ήταν ο λόγος για τον οποίο το έργο αυτό, επισκιάστηκε από το έργο του Salk, παρότι ο σπουδαίος αυτός άνδρας συναδελφός της, οδηγήθηκε σε λυσιτελή αποτελέσματα, μια πενταετία πριν από την Morgan.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της, κατέστη ο θεματοφύλακας της ιστορίας της οικογένειάς της, φροντίζοντας για την αρχειοθέτηση των στοιχείων που αποτύπωναν τη ζωή και το μεγαλειώδες έργο του πατέρα της. Στο πλαίσιο αυτό, ανέλαβε την επιμέλεια της κατοικίας των Morgan στο Woodshall, το θερινό δηλαδή "κέντρο επιχειρήσεων" στο οποίο ο Morgan και η ομάδα των ενθουσιωδών φοιτητών του (Sturtevant, Bridges και Muller) συνέχιζαν - κάνοντας διακοπές, αλλά και εργαζόμενοι - το έργο που είχαν αφήσει πίσω τους στο "δωμάτιο με τις μύγες" του Columbia.
Η Isabel Morgan απεβίωσε το 1996.
*Αξίζει να σημειωθεί ότι το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας που τελικά καθιερώθηκε, δεν ήταν το αναμφίβολα επιτυχημένο εμβόλιο του Salk, και παραλίγο της Morgan. Ήταν το εμβόλιο που ανέπτυξε ο Albert Sabin - ένα εμβόλιο που χορηγείται από το στόμα και κατασκευάζεται από εξασθενημένους και όχι θανατωμένους ιούς, όπως του Salk. Πενήντα και πλέον, χρόνια μετά την εμφάνιση αυτών των δυο εμβολίων, είναι βέβαιο ότι και τα δυο αποκαθιστούν μακροχρόνια ανοσοποίηση και επίσης ότι το εμβόλιο του Sabin, δεν αποκλείει την πρόκληση παραλυτικής πολιομυελίτιδας - έστω και σε ένα στατιστικά μικρό ποσοστό. Γι' αυτό τον λόγο έχει προταθεί η εγκατάλειψη του εμβολίου του Sabin και η επιστροφή στο, ασφαλέστερο και εξίσου αποτελεσματικό, εμβόλιο του Salk.
** Για τη σύνταξη του άρθρου χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από τα άρθρα:
Αναρτήσεις
